De magie van mineralen lijkt soms maar moeilijk op foto vast te leggen. De combinatie van de kleuren, textuur, glans, reflecties en driedimensionale vormen lijkt vaak veel mooier ‘in het echt’. Wie kent de frustratie niet dat een mineraal in je vitrine zoveel indrukwekkender is dan wanneer je hem probeert te fotograferen?
Om die foto’s te verbeteren moet je aandacht besteden aan de opstelling die je hiervoor gebruikt. Er zijn daarvoor genoeg mini-studio’s te koop die in eerste instantie wel geschikt lijken voor het fotograferen van mineralen, maar die zijn vaak erg duur of anders veel te beperkt in hun mogelijkheden of afmetingen.
Toch kun je met hele simpele middelen en voor weinig geld een fotografie-opstelling maken die prachtige foto’s mogelijk maakt. In deze serie artikelen lees je hoe je met deze opstelling je mineralen ook op de foto tot hun recht kunt laten komen.
Benodigdheden
– Camera (zie ook Deel 2: Camerakeuze)
– Statief
– Glasplaat (bijv. Bestå van Ikea)
– Verhoging (dozen, boeken, …)
– Zwarte of witte achtergrond (stof, papier, …)
– Flexibele verlichting (bijv. Kvart van Ikea; zie Verlichting)
Optioneel:
– Plexiglas steuntjes
– Draadontspanner
– UV-lamp
– Spiegeltje
Het idee achter deze opstelling
Als je mineralen mooi op de foto wil zetten, zijn er een paar aspecten van belang waar je rekening mee moet houden. Daarvan is de verlichting misschien wel het belangrijkste punt, zoals je verderop kunt lezen.
Daarnaast spelen de voor- en achtergrond ook een belangrijke rol. De achtergrond moet bijvoorbeeld niet teveel afleiden van het onderwerp van de foto. Je wilt immers naar het mineraal kijken, zonder dat je oog te veel naar ‘de rest’ wordt getrokken. Daarom komt een mineraal het mooiste uit als deze mooi contrasteert met een egale, neutraal gekleurde, effen achtergrond. In mijn foto’s gebruik ik een zwarte achtergrond omdat dit in de meeste gevallen het beste contrast geeft, er chique uitziet en makkelijk na te bewerken is (zie Deel 4: De foto’s nabewerken). Maar je kunt natuurlijk ook voor een witte, grijze of subtiel gekleurde achtergrond gaan als je dat zelf mooier vindt.
Ook de voorgrond kan veel bijdragen aan de uitstraling van foto. Daarom wordt in deze opstelling een glasplaatje gebruikt, waardoor een reflectie van het mineraal als voorgrond zichtbaar is. Hierdoor krijgt de foto meer diepte en worden je ogen automatisch naar de gefotografeerde steen geleid. Als je liever een schaduw in plaats van een reflectie gebruikt kun je de glasplaat vervangen door een ondoorzichtige ondergrond, of ontspiegeld glas om het mineraal volledig geïsoleerd zonder voorgrond te fotograferen.
Door de subtiele reflectie krijgt de foto meer diepte.
Opstelling stap 1: achtergrond ophangen
Het opbouwen van de opstelling begint met het ophangen van de achtergrond. Hiervoor kun je van alles gebruiken: een zwart stuk papier (bijvoorbeeld inpakpapier of een groot vel uit de hobbywinkel), een deken, kussensloop of ander stuk stof, net wat je voor handen hebt. Je hoeft er alleen maar voor te zorgen dat het gehele beeld van de camera ermee gevuld kan worden. In mijn geval heb ik dat simpelweg met een oud zwart overhemd gedaan.
De achtergrond hang je zo op dat hij vloeiend overgaat van de achterwand naar de tafel. Dit gaat het makkelijkst als je de tafel tegen een muur, een kast of een prikbord kunt plaatsen, maar een hoge stevige doos op tafel is ook mogelijk. Met wasknijpers, plakband, tape of spelden kun je de bovenkant van het papier of de stof aan de muur/kast/doos bevestigen.
Met de achtergrond maak je een vloeiende overgang van de achterwand naar de tafel.
Opstelling stap 2: glasplaat plaatsen
Vervolgens plaats je de glasplaat op een verhoging, bijvoorbeeld twee doosjes of stapeltjes boeken, zodat het glas ±20 cm boven de tafel uitkomt en ±30 cm voor de achtergrond staat. De bedoeling is dat het doek of papier voldoende afstand heeft zodat dit op de foto onscherp wordt. Hierdoor krijg je een perfect egale achtergrond waarin de textuur van de stof of het papier niet meer zichtbaar is. Als je de twee steunen op het voorste randje van de achtergrond zet zorg je meteen dat die niet meer zal verschuiven.
Een glasplaat is bij de Ikea voor €5,- te koop; type Bestå van 36×56 cm is ideaal. Deze leg je in de breedte op de twee steunen.
Zorg ervoor dat de steunen die je als verhoging gebruikt een neutrale kleur hebben. Als je bijvoorbeeld een stapel rode boeken zou gebruiken, zal er op de foto’s een rode kleurzweem te zien zijn door het licht dat tegen de boeken weerkaatst. Zonde als dat je mooie foto’s toch nog zou verstoren!
Tip: maak voordat je aan het fotograferen gaat de glasplaat even met een doekje schoon, zodat er geen stof of kruimels meer in beeld zijn.
De opstelling met de glasplaat op een afstandje van de achtergrond.
Opstelling stap 3: verlichting
Het woord fotografie zelf zegt het al: het betekent letterlijk ‘schrijven met licht’. Met andere woorden: de mooiste foto’s bereik je door aandacht te besteden aan een mooie belichting van hetgeen je gaat fotograferen.
Voor mineralen is het belangrijk om het licht zodanig erop te laten schijnen dat de kleur, textuur en eventuele reflecties op de kristalvlakken goed vastgelegd worden. Om dat voor elkaar te krijgen kun je het licht het beste schuin vanaf de zijkant en van schuin bovenaf laten komen – zogenaamd strijklicht. Daardoor valt er meer licht op de uitstekende delen en blijven de diepere delen ietsje donkerder. Texturen en individuele kristallen worden op deze manier net zo goed zichtbaar op de foto als wanneer je het stuk in de hand hebt.
Om dit te bereiken is het erg handig als je verlichting hebt die je makkelijk bij kunt stellen, zodat je elke keer weer de perfecte belichting hebt. De Kvart lampen van Ikea zijn een ideale oplossing: deze kosten maar €5,- per stuk en zijn dankzij hun flexibele nek perfect in elke gewenste stand te richten. Hierdoor kun je steeds weer in een handomdraai de belichting afstemmen. Aan drie stuks heb je ruim voldoende.
Zelf heb ik twee van deze lampen aan de kast geklemd rondom de glasplaat, maar je kunt ze ook aan de voorkant van de tafel klemmen of een standaard improviseren. Als alternatief kun je ook voor de bureaulamp-versie gaan, maar deze zijn iets duurder.
De derde lamp houd ik in de hand, zodat ik heel flexibel ben in het zoeken naar de beste afstand en hoek t.o.v. het mineraal. In deel 3 van deze serie artikelen lees je meer over hoe je daarmee een optimale belichting kunt bereiken tijdens het maken van de foto’s.
In deze lampen heb ik gekozen voor E14 LED-lampen, wederom van de Ikea. Deze zijn energiezuinig, hebben een lange levensduur en hebben een aardig natuurgetrouwe kleurweergave. Met 400 lm geven ze ook voldoende licht om goede foto’s te kunnen maken. Onthou welke kleurtemperatuur de lampen hebben, zodat je in de nabewerking hier rekening mee kunt houden.
Met twee lampen van de zijkanten en één in de hand kun je makkelijk de mooiste belichting bepalen.
Opstelling stap 4: afronding
In de bovenstaande opstelling ontbreken nog de twee belangrijkste onderdelen: het stuk dat je wilt fotograferen, en de camera waarmee je dat gaat doen.
Het mineraal leg je op de achterste helft van de glasplaat zodat ervoor voldoende glas in beeld is voor de reflectie. Zorg ervoor dat de mooiste kant naar voren ligt. Je kunt eventueel plexiglas steuntjes gebruiken om de steen wat naar voren te kantelen om hem beter uit te laten komen, of een standaardje om hem rechtop te zetten. Deze hulpmiddelen kun je voor weinig geld op beurzen of via internet kopen. Ook in de vitrine kunnen ze erg goed van pas komen.
Voor goed scherpe foto’s is het essentieel om voor de camera een statief te gebruiken. Uit de hand fotograferen is misschien makkelijker, maar daarbij is het bijna niet te voorkomen dat foto’s bewogen en onscherp worden. Bovendien heb je met een statief beide handen vrij om de belichting en oriëntatie van het mineraal goed te krijgen voordat je de foto neemt.
Via Marktplaats of eBay kun je een simpel statief al vanaf €10,- krijgen, maar als je vaker foto’s maakt is het sterk aan te raden om iets meer te investeren in een goed stevig statief. Als je het geheel compact wilt houden is een Gorillapod ook een mogelijkheid. Deze kun je dan op een verhoging op tafel voor de glasplaat plaatsen.
Vervolgartikelen
Deel 2: Camerakeuze
In deel 2 uit deze reeks kun je lezen wat de overwegingen zijn als je op zoek gaat naar een geschikte camera voor het fotograferen van mineralen. Lees verder >>
Deel 3: De foto’s maken
In dit deel lees je welke handigheidjes je kunt gebruiken tijdens het fotograferen voor een perfecte belichting en aansprekende compositie. Lees verder >>
Deel 4: De foto’s nabewerken
Nadat je de foto’s op de computer hebt gezet is er nog véél meer uit te halen met een goede nabewerking; in deel vier lees je hoe je dat aan kunt pakken. Lees verder >>